هوشمندسازی و اتوماسیون کردن متحرکهای دریایی در دو دههی اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. این هوشمندسازی مواردی از قبیل بارگیری و تخلیه بار کشتیها و همچنین چیدمان بار در بنادر، هوشمندسازی شناورهای سطحی و زیرسطحی برای انجام عملیات فراساحلی، بازرسی و بعضا صنایع دفاعی مورد استفاده قرار گرفته است. شناور سطحی (ASC) که به متحرک سطحی خودکار (ASV) نیز معروف است، نوعی متحرک دریایی خودکار بدون دخالت مستقیم انسان است. توسعه شناورهای خودکار کمتر در زمینه نظامی مورد توجه قرار گرفته است.
اگرچه بسیاری از تحلیلگران نظامی به خوبی از ظهور ترکیه به یک قدرت پهپاد آگاه هستند، در عین حال اولین شناور جنگی چند منظوره بدون سرنشین تولیدی در جهان نیز مختص به این کشور است. اطلاعات کافی در مورد تلاشهای ترکیه در طراحی شناورهای سطحی بدون سرنشین وجود ندارد. با این حال سال ۲۰۲۱ از سه نوع ASV مسلح، یعنی سریهای ULAQ از شرکت ARES، NB57/RD09 توسط Sefine و USV 11/15 توسط Dearsan رونمایی شد. ترکیه به لطف طرحهایی نظیر UCAVها و تعداد زیادی متحرک زمینی بدون سرنشین (UGV) و متحرک زیرسطحی خودکار (AUV)، در راه تبدیل شدن به رهبر بازار در سیستمهای تسلیحاتی بدون سرنشین است.
کشتی سازی Ares ترکیه اعلام کرد که طراحی یک متحرک جنگنده ضدزیردریایی خودکار (ASW) را برای شروع تولید انبوه در سال جاری به پایان رسانده است. Ares دو نسخه از متحرک ASW را توسعه داده است که به سری متحرکهای سطحی بدون سرنشین ULAQ (نام تجاری خانواده محصولات سطحی بدون سرنشین-USV) تعلق دارند. این شناورهای برای مجموعهای از ماموریتها مانند شناسایی، نظارت و اطلاعات، جنگ نامتقارن، جنگ ضد سطحی (ASuW)، جنگ ضد زیردریایی، امنیت تاسیسات استراتژیک، و اسکورت مسلحانه و حفاظت از نیرو، به سری ULAQ میپیوندد. این شناور با در نظر گرفتن زیردریاییهای کوچکتر یا غواصانی که برای اهداف خرابکارانه وارد بنادر و پایگاههای حیاتی میشوند، ساخته شده و شامل دید در شب و نیز دارای زیرساختهای ارتباطی رمزگذاری شده ملی میباشد.
به نظر میرسد که مدل مقیاس نوع ASW با تصاویر قبلی متفاوت است. این مدل مجهز به موشکهای ASW و یک ایستگاه تسلیحاتی از راه دور بود، در حالی که تصاویر قبلی ASW از ULAQ را با دو اژدر سبک و همچنین پرتابگرهای سونوبوی نشان میداد.
مدل مقیاسپذیر نمونه اولیه، تمام آزمایشها را در سال گذشته به پایان رساند و در مراحل تولید انبوه به سر میبرد. نوع امنیت بندرگاه (Port Security) برای مدل مقیاس در آزمایش شلیک مستقیم با ۱۲.۷mm RCWS در ژانویه ۲۰۰۲ تکمیل شد. برخلاف نسخه قبلی که تنها یک پرتابگر موشک را حمل میکرد. این مدل از شناور علاوه بر پرتابکننده موشک، مجهز به یک RCWS نیز میباشد. ULAQ اولین بار در اکتبر ۲۰۲۰ رونمایی شد. این متحرک با طول ۱۱ متر دارای برد ۴۰۰ کیلومتر، سرعت ۳۵ گره دریایی (۶۵ کیلومتر در ساعت)، قابلیت دید در روز/ شب و زیرساختهای ارتباطی رمزگذاری شده است. این متحرک میتواند از طریق دیگر متحرکهای سیار، مقر نیروی دریایی یا از سایر پلتفرمهای دریایی مانند هواپیمای سکوها اداره شود. دیگر مشخصات ابعادی برای مدل مقیاس در ادامه آورده شده است.
شناورهای هوشمند سری ULAQ را براساس نوع ماموریتی که انجام میدهند، میتوان بهصورت خلاصه در انواع زیر دسته بندی نمود.
RD09 و NB57 توسط کارخانه Sefine اولین طرح های چند منظوره AUSV در جهان را تشکیل می دهند. این امر با افزودن دو بدنه بیرونی به عنوان دو پایگاه تسلیحاتی کوچکتر به پایگاه اصلی (بدنه میانی) کمک میکنند. یک بارگیری معمولی برای NB57 میتواند شامل چهار اژدر سبک وزن ORKA با قطر ۳۲۴mm با برد بیش از ۲۵km برای استفاده علیه زیردریاییهای دشمن، و حداکثر هشت موشک هدایت شونده Roketsan Cirit و یک ۱۲.۷mm ،RWS برای دفع کشتیهای دشمن باشد. NB57 میتواند زیردریاییهای دشمن را از طریق سونار و بیست پرتابگر سونوبوی واقع در عرشه عقب شناسایی کند. RD09/NB57 دارای بیشینه سرعت ۴۰ گره بوده، برد عملیاتی حدود ۱۱۰۰ کیلومتر دارد و می تواند به مدت چهار روز بدون سوختگیری عملیات داشته باشد.
کشتی سازی Dearsan خط تولید USV خود را در دسامبر ۲۰۲۱، متشکل از USV-11 به طول ۱۱ متر و USV-15 به طول ۱۵ متر نشان داد. Dearsan با طراحی کشتیهای خود در کشورهایی مانند نیجریه و ترکمنستان، موفقیت قابل توجهی داشته است بعید نیست که این کشورها به منظور خرید AUSV از Dearsan نگاهی به این شرکت داشته باشند. USV-11 میتواند به یک ایستگاه تسلیحاتی Yalman یا RWS مجهز به ۱۲.۷mm ،HMG مسلح شود. درحالیکه USV-15 میتواند به دو ایستگاه تسلیحاتی Yalman یا دو RWS مجهز شود. یک نوع شناسایی اختصاصی از USV-15 نیز وجود دارد.
آخرین نوع USV رونمایی شده، Sancar است که توسط کشتی سازی Yonca-Onuk طراحی شده است. این شرکت شاید بیشتر به خاطر قایق های گشتی MRTP خود مشهور است که تاکنون به چندین کشور از جمله قطر، امارات، مصر و پاکستان صادرات داشته است. Sancar را میتوان به یک ایستگاه تسلیحاتی Yalman مجهز به چهار موشک L-UMTAS ATGM یا هشت موشک هدایت شونده Cirit در عقب کشتی و یک RWS با ۱۲.۷mm نصب شده در میان کشتی مسلح کرد. این شناور تندرو با مشخصات ابعادی طول ۱۲.۷ متر، جابجایی ۹ تن دارای بیشینه سرعت ۴۰ گره دریایی بوده و در شرایط دریایی (sea state) سطح ۴ قابلیت دریانوردی دارد.